Trwają obrady XIV Krajowego Zjazdu Delegatów PZD. Referat programowy wygłosił Prezes PZD Eugeniusz Kondracki.
Szanowni Delegaci, Drodzy Działkowcy,
Szanowni goście Zjazdu!
Obecny Krajowy Zjazd Delegatów kończy 4-letnią kadencję w Związku. W bieżącym roku w całym kraju odbyły się walne zebrania sprawozdawczo-wyborcze w ROD, a także okręgowe zjazdy delegatów we wszystkich okręgach. Zarówno walne zebrania, jak i okręgowe zjazdy delegatów były ważnymi wydarzeniami w Związku. Działkowcy dokonali oceny działalności organów za całą kadencję, a także wybrali nowe władze na kadencję 2019 - 2023. Pozytywnie należy ocenić zarówno walne zebrania, jak i okręgowe zjazdy, przede wszystkim za sprawność i merytoryczne wartości.
W czasie mijającej kadencji Związek dokonał wiele dla rozwoju ogrodów, ich zagospodarowania i funkcjonowania. Warto przypomnieć, że w mijającej kadencji, w 2015 roku, uchwalony został Statut PZD całkowicie oparty o ustawę z 13 grudnia 2013 roku o rodzinnych ogrodach działkowych i ustawę Prawo o stowarzyszeniach. Dokonana została rejestracja tego Statutu, a także wykonana ogromna praca przez Krajową Radę i Krajowy Zarząd PZD poprzez nowelizację wszystkich uchwał systemowych, a także dostosowanie ich do nowej ustawy i nowego Statutu. W 2015 roku uchwalony został także nowy Regulamin ROD.
Ponieważ w 2017 roku znowelizowana została ustawa Prawo o stowarzyszeniach będąca podstawą działania Związku, dlatego też zaszła konieczność nowelizacji Statutu. Nowelizowany Statut został uchwalony pod koniec 2017 roku. Również w wyniku tej zmiany Statutu, jak i funkcjonowania ustawy o ROD należało znowelizować Regulamin ROD. Krajowa Rada dokonała tego w połowie roku 2018, a Regulamin wszedł w życie z początkiem roku 2019. Z najważniejszych wydarzeń jakie miały miejsce w mijającej kadencji to problem oceny zjawiska budownictwa ponadnormatywnego i zamieszkiwania na działkach. W tej stawie nastąpiła różnica poglądów między Rzecznikiem Praw Obywatelskim a Związkiem. Wzajemne rozmowy, konsultacje, doprowadziły do uzgodnienia stanowisk. Doprowadziły do tego, że sprawa przestała być absorbująca dla Rzecznika.
Niezwykle ważnym wydarzeniem był „Przegląd zagospodarowania ROD i działek w 2016 roku”. Należało dokonać przeglądu zagospodarowania i funkcjonowania ROD we wszystkich ponad 4600 ogrodach oraz przeglądu ponad 900 000 działek. To zadanie, choć trudne i absorbujące tysiące działaczy i pracowników, zostało wykonane w założonym czasie. Krajowa Rada w październiku 2016 roku podsumowała wyniki przeglądu i wyciągnęła wnioski wydając odpowiednie zalecenia dla okręgów. Działania rozpoczęte w wyniku przeglądu są realizowane do dzisiaj. Pomimo, że to było trudne zadanie, było naprawdę konieczne, ze względu na ogląd ogrodów działkowych przez władze, szczególnie samorządowe i mieszkańców miast, ale przede wszystkim ze względu na doskonalenie funkcjonowania oraz wyglądu ogrodów i działek. Chodzi przede wszystkim o to, by ogrody zmierzały w kierunku nowoczesności, a działki były coraz piękniejsze, estetyczne, ekologiczne, dobrze służyły swoim użytkownikom, a także funkcjonowały w zgodzie z tradycjami ogrodnictwa działkowego w Polsce i Europie.
W 2016 roku Związek obchodził jubileusz swojego 35-lecia. Główne obchody odbyły się podczas Krajowych Dni Działkowca we wrześniu w Zabrzu. Była to piękna uroczystość poprzedzona posiedzeniem Krajowej Rady z udziałem wielu działaczy z całego kraju, a także władz samorządowych, podczas której dokonano oceny dorobku Związku w tym czasie. Ważnym momentem były wystąpienia działaczy Związku, którzy nieraz mają staż nie mniejszy niż 50 - 60 lat w działalności ogrodów działkowych i Związku. Natomiast w 2017 roku ruch ogrodnictwa działkowego obchodził swoje 120-lecie powstania. Inauguracja uroczystości miała miejsce w najstarszym ROD w Polsce im. Powstańców Wielkopolskich w Koźminie Wielkopolskim, który datuje swoje powstanie na drugą dekadę XIX wieku. Była to prawdziwa uroczystość działkowa w ogrodzie, w otoczeniu działek i działowców, w której wzięło udział ponad 300 działaczy przybyłych z całej Polski. Natomiast w sierpniu tego roku odbyło się uroczyste posiedzenie Krajowej Rady poświęcone 120-leciu ruchu ogrodnictwa działkowego. Tu należy wyjaśnić, że ruch swój początek bierze od powstania ogrodu „Kąpiele Słoneczne” w Grudziądzu” w 1897 roku co zapoczątkowało rozwój ogrodów działkowych w wielu miastach polskich. Wiele z tych ROD istnieje do dziś i dobrze funkcjonuje w PZD. Tym nie mniej należy zawsze pamiętać o korzeniach tego ruchu, a te korzenie nasz ruch zapuścił właśnie w Koźminie Wlkp. na początku XIX wieku.
Dużym wydarzeniem w Związku było wprowadzenie przepisów określanych jako RODO. RODO jest to Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady o ochronie danych osobowych, które obowiązuje wszystkie jednostki organizacyjne w całej Unii Europejskiej, w tym również w Polsce. Krajowy Zarząd poradził sobie z tym wyzwaniem. Opracował 52 uchwały wykonujące postanowienia rozporządzenia. Krajowy Zarząd wydał również przewodnik „RODO w ROD”. Celem było nie tylko dostosowanie wewnętrznych regulacji do unijnego i krajowego prawa z zakresu ochrony danych osobowych, ale także ochrona wszystkich działaczy w ogrodach, okręgach, jednostce krajowej przed popełnianiem błędów bez złej woli, które mogą powodować niekorzystne efekty dla działaczy i struktur. To nam się udało i pomimo, że przepisy te ze względu na ich ilość, stopień trudności spotykają się nie raz z krytyką, należy wyraźnie podkreślić, że były potrzebne, są potrzebne i będą potrzebne, a przyjmować je trzeba w strukturach Związku jako pomoc wszystkim działaczom pracującym społecznie.
Kiedy przywołujemy dokonania, należy wspomnieć również program DGCS PZD System, który został przygotowany zgodnie z wskazówkami Związku, a już pod koniec 2017 roku pierwsze 1000 licencji zostało dostarczonych do jednostek organizacyjnych PZD. Obecnie prawie 2000 jednostek pracuje na programie DGCS. Należy również wspomnieć o ośrodkach finansowo-księgowych, które istnieją w 18 okręgach, a zadaniem docelowym Związku jest objęcie zarówno programem DGCS jak i działalnością ośrodków finansowo-księgowych wszystkie ogrody działkowe w Polsce.
Na działania Związku w minionej kadencji złożyły się remonty, inwestycje, dotacje pożyczki, działalność szkoleniowa, oświatowa prawna, społeczna, organizacja komunikacji w Związku i szerokie udzielanie pomocy zarządom oraz działkowcom. Jest to obszerny temat opisany w sprawozdaniu Krajowej za kadencję z uwzględnieniem również działalności finansowej.
Chcę szczególnie podkreślić działalność Krajowego Zarządu i Krajowej Rady jeśli chodzi o programy, które były opracowywane w trakcie kadencji i uchwalane przez KR. Jest 7 takich programów które zostały wdrożone do działalności wszystkich struktur, a zwłaszcza w rodzinnych ogrodach działkowych. Programy te są odpowiedzią i reakcją na występujące w Związku potrzeby, zarówno ROD jak i działkowców, a także potrzeby rozwoju i doskonalenia ROD, kształcenia aktywu i działkowców, doskonalenia zagospodarowania działek, a także szerokiego otwarcia ROD i Związku na społeczeństwa miast oraz na samorządy.
Związek w swoich programach zawsze dążył do unowocześniania zagospodarowania ogrodów i działek. Natomiast sprecyzowała to Krajowa Rada dokładnie w swoim programie „Unowocześnianie infrastruktury ROD - ROD XXI wieku”. Jego celem jest wzmożenie działalności inwestycyjnej we wszystkich ogrodach działkowych. Docelowo chcielibyśmy, aby każdy ogród działkowy w Polsce będący w PZD można było określić mianem ROD XXI wieku. To robimy, to będziemy robić i doprowadzimy do przekształcenia ogrodów w nowoczesne obiekty zielone w miastach służące nam działkowcom i społeczeństwu będące chlubą nie tylko Związku, ale również miast i samorządów.
Na szczególne uznanie zasługuje opracowany i uchwalony w marcu 2016 roku „Otwarty program rozwoju społecznego ROD”. Okazało się, że inwencja i pomysłowość zarządów i samych działkowców jest ogromna. Dzisiaj notujemy tysiące wydarzeń w ROD, których celem jest pomoc społeczeństwu. Obserwujemy różne uroczystości w ogrodach, rozszerzanie współpracy z przedszkolami, szkołami i innymi instytucjami. Celem programu jest też doprowadzenie do otwarcia wielu ROD dla społeczeństwa na zasadzie parków. Jest to zadanie trudne i wymaga szerokiej współpracy z samorządami, a także zdecydowanej pomocy z ich strony. Natomiast jest to bardzo korzystne dla miast, społeczeństwa, a także dla ogrodów i działkowców. Będziemy tworzyć wszelkie możliwe warunki, by ten program się rozwijał i był realizowany przez Związek we współpracy z samorządami.
Szanowni Delegaci,
Badanie przeprowadzone przez Związek w 2017 roku wykazało, że ponad 1100 ROD, przede wszystkim małych i najmniejszych, nie posiada żadnej siedziby dla pracy i działalności zarządów ROD oraz komisji rewizyjnych w tych jednostkach. Trudno mówić o przestrzeganiu Statutu PZD, Regulaminu ROD, o realizacji podstawowych zadań Związku, w sytuacji, gdy zarząd ROD nie ma się gdzie podziać. Trudno też egzekwować postanowienia RODO, gdy dokumenty są przechowywane w prywatnych altanach. Dlatego przygotowany został specjalny program, którego celem jest budowa siedzib dla zarządów ROD. W tej sprawie Krajowy Zarząd zlecił opracowanie firmom architektonicznym projekty altan o wielkości do 35 m2 plus taras, które byłyby dostosowane do potrzeb małego ROD. W wyniku przeprowadzonego konkursu projekty zostały wybrane, wydrukowano je w specjalnej broszurze i skierowano do zarządów ROD. Związek zlecił również okręgowym zarządom przyjęcie własnych programów i objęciem opieką wszystkich realizowanych inwestycji w małych ROD. Krajowa Rada utworzyła też specjalny fundusz dla wsparcia finansowego budowy siedzib w tych ROD. Od tego czasu wiele się zmieniło. Powstało wiele budynków, adoptowano wiele pomieszczeń, pomocy udzieliło też wiele samorządów. Ten program należy doprowadzić do końca, gdyż jeśli chcemy wymagać od zarządów pełnej działalności zgodnej ze statutem, musimy tworzyć warunki dla tej działalności.
Od zarania ruchu ogrodnictwa działkowego w Polsce jego celem był rozwój ogrodów. Krajowa Rada w 2018 roku opracowała i uchwaliła „Otwarty program rozwoju ROD”. Pomimo dużego nasycenia ogrodami działkowymi miast, miasteczek i dużych aglomeracji stale istnieje duże zapotrzebowanie na działki. Dzisiaj działki chcą mieć przede wszystkim młode małżeństwa będące na dorobku, obciążone kredytami hipotecznymi. Związek stoi na stanowisku, żeby ta właśnie grupa społeczna mogła liczyć na działkę w ROD. Ten program jest realizowany z dużymi trudnościami ze względu na brak terenów w większości miast. Uważamy jednak, że obecnie, kiedy wszyscy chcą być ekologiczni, również samorządy i władza, kiedy mamy do czynienia ze zmianą klimatu, utrzymanie ogrodów działkowych i tworzenie nowych jest zadaniem nie tylko dla Związku ale również dla samorządów. Wskazanym byłoby, żeby to zadanie było zadaniem państwa. Przecież ogrody to wypoczynek na własnym RODOS, to wychowanie młodych ludzi, ale to również zdrowie dla wszystkich pokoleń, dobry klimat dla działkowców i mieszkańców miast. Ten program będziemy realizować coraz intensywniej dążąc do współpracy z samorządowcami, promując ogrody działkowe dla społeczeństwa miast.
Dlatego też Związek uchwalił współpracujący „Otwarty program nowoczesnego zagospodarowania i użytkowania działek na miarę potrzeb współczesnych rodzin”. Naukowcy współpracujący ze Związkiem przygotowali ofertę upraw na działkach roślin sadowniczych, ozdobnych, ziół, warzyw, które można uprawiać bez chemii osiągając bardzo efektowne wyniki i stosując inne metody niż dotychczas. Jesteśmy za tym, żeby działka była rekreacją, wypoczynkiem, kontaktem z przyrodą, ale również miejscem uprawy na własne potrzeby.
Z tymi dwoma programami koresponduje „Otwarty program oświatowy” przyjęty w 2019 roku. Uważamy, że oświatę należy stosować znacznie szerzej niż dotychczas, z oświatą docierać do nowych i starych działkowców, jednak potrzebne są nowoczesne programy, dobrzy wykładowcy i współczesne metody. Chcielibyśmy, żeby w przyszłości korzystali z niego nowi działkowcy, dla których Związek jest zupełną nowością, działka kojarzy się z własnością, a prawa i obowiązki działkowca są bardzo odległe. Należy to zmienić i zmienimy.
Również w 2019 roku Krajowa Rada we współpracy z okręgami opracowała „Otwarty program bezpieczeństwa w rodzinnych ogrodach działkowych PZD”. To jest zupełnie nowy program, wymaga wdrożenia, inwestycji, środków finansowych, współpracy z samorządami, policją oraz strażą miejską. Jest konieczny ze względu na poprawę bezpieczeństwa działkowców, działek i samych ogrodów działkowych.