Ustawa o ROD z 2013 r. wprowadziła jasne zasady pozwalające działkowcom przenosić swoje prawo do działki na inne osoby. Mimo wyraźnych zapisów wielu działkowców nadal nie wie, jakie przepisy obowiązują w tym zakresie i jakich należy dopełnić formalności. Zarówno do Krajowej Rady, jak i okręgowych zarządów napływają pytania związane z procedurą przekazania działki na rzecz innej osoby, dlatego warto jeszcze raz przypomnieć, że proces ten reguluje art. 41 ustawy o ROD. Należy wyraźnie zaznaczyć, że działkowiec jest jedynie dzierżawcą działki, a nie jest właścicielem. Nasadzenia, urządzenia i obiekty znajdujące się na działce stanowią oczywiście jego własność, ale grunt, na którym znajduje się działka już nie. Należy on bowiem do gminy lub Skarbu Państwa. Grunty te są oddane w użytkowanie na czas nieoznaczony lub w użytkowanie wieczyste z przeznaczeniem na zakładanie ogrodów. PZD jest więc ich użytkownikiem. Działkowiec nie może zatem sprzedać działki, ponieważ nie jest ona jego własnością. Mimo, że jest to zapis wynikający wprost z ustawy, na wielu stronach internetowych pojawiają się ogłoszenia o sprzedaży działki rekreacyjnej. Trzeba zachować szczególna ostrożność przy ocenie takich ofert, ponieważ często wprowadzają one przyszłych użytkowników w błąd co do stanu prawnego gruntu. Zatem należy jeszcze raz podkreślić, że przeniesienie prawa do dzierżawy nie stanowi sprzedaży działki.
Przeniesienie prawa do działki następuje w drodze umowy zawartej pomiędzy działkowcem a pełnoletnią osobą fizyczną (art. 41 ust. 1 ustawy o ROD). Taka umowa obejmuje oświadczenie o przeniesieniu prawa. Powinna też regulować kwestię rozliczenia stron za znajdujące się na działce nasadzenia, urządzenia i obiekty stanowiące własność działkowca (art. 42 ust. 2 ustawy o ROD). Warto pamiętać, że w ramach osób bliskich można przenieść prawo nieodpłatnie, w formie darowizny, ale trzeba to zaznaczyć w umowie.
Duże znaczenie ma forma omawianej powyżej umowy. Ustawa wymaga, aby została zawarta w formie pisemnej, z podpisami notarialnie poświadczonymi. Co ważne, nie jest wymagana forma aktu notarialnego. Chodzi jedynie o to, aby autentyczność podpisów stron w umowie została urzędowo poświadczona przez notariusza. Oznacza to, że osoby, które chcą między sobą przenieść prawo do działki powinny sporządzić pisemna umowę, a następnie podpisać ją w obecności notariusza. Umowę należy sporządzić w trzech jednobrzmiących egzemplarzach, po jednym dla każdej ze stron i dodatkowy egzemplarz, który trzeba złożyć do zarządu ROD. Brak zachowania takiej formy spowoduje nieważność umowy.
Jeżeli spełni się powyższe wymagania, to umowa będzie ważna. Jej skuteczność będzie jednak zawieszona do czasu zatwierdzenia umowy przez zarząd ROD. Procedura taka wynika z konieczności zapewnienia prawidłowego funkcjonowania ogrodu. W tym celu należy wraz z umową złożyć do zarządu ROD wniosek o zatwierdzenie przeniesienia praw do działki. Przykładowy formularz takiego wniosku, jak i samej umowy znajduje się na stronie internetowej Polskiego Związku Działkowców w zakładce Prawo (Wzory dokumentów).
Od chwili złożenia tego wniosku zarząd ogrodu ma 2 miesiące na zatwierdzenie lub odmowę zatwierdzenia takiego przeniesienia. Zatwierdzenie to powinno przyjąć formę uchwały zarządu ROD. Jeżeli we wskazanym terminie nie zapadnie żadna uchwała, to przeniesienie prawa do działki będzie uważane za zatwierdzone z mocy prawa (art. 41 ust. 3 ustawy o ROD) i działkowiec nie będzie już musiał dopełniać żadnych dodatkowych formalności.
Zarząd ROD może odmówić zatwierdzenia w formie uchwały, ale tylko z ważnych powodów. Uchwała taka musi być uzasadniona i przybrać formę pisemną pod rygorem nieważności. Odmowa zatwierdzenia może być zaskarżona do sądu przez każdą ze stron umowy. Ewentualne orzeczenie sądu o bezskuteczności odmowy zastąpi zatwierdzenie przeniesienia praw do działki (art. 41 ust.7 ustawy o ROD).
Wioletta Zaleska
Pracownik w Wydziale Prezydialnym
Krajowej Radu PZD
