Lato w Polsce jest ostatnio pełne pogodowych skrajności – długotrwałe susze przeplatające się z gwałtownymi ulewami nie ułatwiają życia działkowcom...
Przesuszony grunt słabo wchłania wodę z burzowych opadów nawalnych, co zwiększa spływ powierzchniowy, powoduje lokalne podtopienia i spłukuje glebę i uprawy. Aby poradzić sobie z tym zjawiskiem, istnieje kilka sposobów. Jednym z najlepszych z nich są ogrody deszczowe.
Ogród deszczowy może wyglądać jak zwykła rabata z roślinnością wilgociolubną. Jego sekret kryje się jednak pod ziemią. Dzięki obniżeniu terenu, specyficznemu doborowi gatunkowemu roślin, a także warstw podłoża i kruszywa, ogród deszczowy potrafi zgromadzić dużą ilość wody opadowej (ok. 30−40% więcej niż typowy trawnik), oczyścić ją (m.in. z metali ciężkich), powoli rozsączyć ją w głąb gleby oraz wchłonąć dzięki roślinności. Proces ten trwa maksymalnie 2−3 dni, więc w zbiorniku nie mają szans zalegnąć się larwy komarów lub inni nieproszeni lokatorzy. Dzięki temu w glebie utrzymany jest bardziej stały poziom wód gruntowych.
Zalety ogrodów deszczowych:
- Poprawa prawidłowego obiegu wody w przyrodzie poprzez zmniejszanie spływu powierzchniowego, gromadzenie i rozsączanie wody;
- Zwiększenie czystości wód powierzchniowych i gruntowych;
- Wzbogacenie o rośliny wilgociolubne, zwiększenie lokalnej bioróżnorodności;
- Ochrona zwierząt – od ptaków, ssaków, płazów i owadów do drobnoustrojów zasiedlających glebę;
- Zmniejszenie ryzyka lokalnych podtopień;
- Korzyści finansowe (brak wody do odprowadzenia i oczyszczenia to niższe koszty);
- Nadmiar wody można także użyć do podlewania innych części ogrodu;
- Ogrody deszczowe są proste i tanie w pielęgnacji.
Rodzaje
Ogrodowi deszczowemu można nadać różnorodną formę i rozmiar w zależności od powierzchni działki bądź elementu, z którego będzie zbierał wodę. Możliwe jest tworzenie ogrodów deszczowych bezpośrednio w gruncie, w postaci zagłębień terenowych o dowolnym kształcie, wzdłuż ścieżek lub placyków, a także w pojemniku np. przy wylocie rynny. Do tego celu użyć można dużych donic, uszczelnionych skrzyń drewnianych, pojemników z tworzywa bądź stali. Dno zbiornika może być uszczelnione lub zdrenowane.
Lokalizacja
Ogród deszczowy warto zbudować w pobliżu źródła wody opadowej, czyli przy rynnie bądź przy najniższym punkcie trawnika lub placyku, przy przełamaniu ścieżki itp., aby uniknąć prowadzenia wody rurami. Należy zachować odstęp 30 cm od elewacji budynku (dla ogrodów deszczowych o szczelnym dnie), 5 m dla ogrodów bez uszczelnienia. Zachowujemy podobne odległości od urządzeń technicznych (skrzynek rewizyjnych, kratek wylotowych, wywiewek wentylacyjnych, skrzynek z instalacją elektryczną) oraz podziemnej infrastruktury technicznej (kabli, rur), a także dużych drzew.
Budowa krok po kroku
Przykładowy ogród deszczowy o uszczelnionym dnie, bez dodatkowych instalacji – na potrzeby małych powierzchni na działce.
1. Obrys
We właściwym miejscu należy wytyczyć obrys ogrodu deszczowego. Jego powierzchnia jest zależna od tego, ile wody musi w sobie pomieścić. Średnio przyjmuje się ok. 1-2 m² ogrodu deszczowego na 50 m² powierzchni, z której spływa woda.
2. Prace ziemne
W wyznaczonym wcześniej obrysie należy wykonać wykop o głębokości 80−100 cm o łagodnych brzegach.
3. Uszczelnienie
Dla ogrodów deszczowych uszczelnionych na wykop układamy folię PCV (identyczną jak w przypadku oczka wodnego), bądź szczelny pojemnik, lub 20 cm warstwę gliny albo bentonitu. Jeśli planujemy ogród deszczowy bez uszczelnionego dna, ten krok należy pominąć.
4. Ziemia
Na dnie wykładamy 30−50 cm warstwę ziemi urodzajnej wymieszanej z piaskiem w proporcji 5:1. Grunt lekko zagęszczamy i kształtujemy brzegi niecki, aby ich spadek był łagodny.
5. Warstwa żwiru
Następnie układamy warstwę zapobiegającą wymywaniu: 3−5 cm płukanego żwiru lub drobnych kamieni.
6. Sadzenie roślin
Dobre będą gatunki znoszące zalewanie oraz posiadające zdolność do zatrzymywania metali ciężkich. W mniejszych ogrodach deszczowych można zastosować: tatarak zwyczajny, drżączkę średnią, trzcinnik lancetowaty, knieć błotną, sitowie igłowate, wiązówkę błotną, kuklik zwyczajny, chmiel zwyczajny, kosaćce żółte i syberyjskie, sit rozpierzchły, lobelię szkarłatną, krwawnicę pospolitą, długosz królewski, mozgę trzcinowatą, rdest ziemnowodny, firletkę poszarpaną, pełnik europejski, pałkę drobną. W większych założeniach można stosować dodatkowo także krzewy: brzozę niską, wierzbę uszatą, szarą i purpurową.
Pielęgnacja
Warto kontrolować, czy w ogrodzie deszczowym nie pojawiają się niechciane gatunki roślin. Należy też regularnie sprawdzać szczelność, uzupełnić wierzchnią warstwę wykończenia gruntu. Podlewanie nie jest konieczne, poza okresami ekstremalnych susz.
Ilustracja
PRZEKRÓJ PRZEZ OGRÓD DESZCZOWY
1. Grunt rodzimy
2. Folia uszczelniająca
3. Ziemia urodzajna z piaskiem
4. Wykończenie kruszywem gruboziarnistym
5. Maksymalny poziom wody
6. Roślinność wilgociolubna
mgr inż. Marta Szczęsny-Muciak,
architektka krajobrazu
