Polski Związek Działkowców jako największa organizacja pozarządowa w Polsce od lat przyznaje odznaczenia. Pragnie w ten sposób docenić prace społeczną dziesiątek tysięcy najbardziej zaangażowanych działkowców, którzy pełnią prawdziwie publiczną służbę w organach PZD.
Odznaczenia są swoistą gratyfikacją za trud pracy działkowców, za poświęcony czas i społeczne zaangażowanie dla dobra działkowców i przyszłych pokoleń.
Wręczane są one np. podczas uroczystości państwowych, rocznicy uchwalenia ustawy o ROD, w czasie Dni Działkowca, uroczystości jubileuszowych w ROD oraz podczas szczególnych wydarzeń osobistych zasłużonego działkowca, tj. urodziny, złote gody, wydanie publikacji naukowej, opatentowanie wynalazku, etc.
Krótka historia odznak w PZD
Już tylko nestorzy ruchu działkowego w Polsce przypominają sobie, że w latach 60. i 70. XX wieku, w okresie wsparcia ogrodnictwa działkowego przez związki zawodowe zasłużonych wyróżniano Złotą, Srebrną i Brązową Odznaką Pracowniczych Ogrodów Działkowych. Były one pokryte czerwoną emalią (Złota Odznaka), zaś Srebrna dostępna była w kolorze niebieskim lub bez emalii w kolorze naturalnego srebra.
Przedstawiciele społeczności działkowców zgromadzeni na I Krajowym Zjeździe Delegatów Pracowniczych Ogrodów Działkowych w czerwcu 1981 roku uchwalili Statut PZD, (mając na uwadze długotrwałe interesy działkowców i promocję najbardziej zaangażowanych założycieli ogrodów), w rozdziale drugim: „Członkowie Związku i ich prawa i obowiązki” w paragrafie 20. uchwalili zapis o działkowym odznaczeniu, które przyznawano za szczególnie aktywną postawę społeczną lub/i wzorową uprawę działki.
W celu uhonorowania zasług za wieloletnią ofiarną pracę na rzecz rozwoju ogrodnictwa działkowego, a także za wzorowe wywiązywanie się z obowiązków działkowca, w 1983 roku na mocy uchwały Krajowej Rady PZD ustanowiono trzystopniową odznakę „Zasłużonego Działkowca”: brązową, srebrną, złotą. Odznaka brązowa i srebrna przyznawane są przez prezydia okręgowych zarządów PZD, a złotą nadaje Krajowa Rada po zaopiniowaniu ich przez prezydia okręgowych zarządów.
Warto wspomnieć też o odznace „Za zasługi dla PZD”, która jest znakomitym narzędziem promocji osób publicznych, które wspierają Polski Związek Działkowców. W ten sposób Związek dziękuje za wsparcie nie tylko członkom PZD, ale również spółdzielniom, urzędom miejskim, innym organizacjom pozarządowym, naukowcom, artystom i politykom, etc. Wszystkim tym, którzy pomagają działkowej rodzinie.
Procedura uzyskania działkowej odznaki
Co należy zrobić, by zasłużyć na to prestiżowe wyróżnienie? Składane przez Zarządy ROD poprawnie wypełnione wnioski przechodzą wstępną weryfikację w Okręgowym Zarządzie, a następnie opiniowane są w Komisji Odznaczeń działającej przy każdym z 26. Okręgowych Zarządów Polskiego Związku Działkowców. Muszą one zawierać szczegółowe i indywidualne uzasadnienie. Pod uwagę brane są: wieloletnia praca na rzecz ROD, osiągnięcia organizacyjne i udział kandydata do odznaczeń w szkoleniach. Następnie po uzyskaniu pozytywnej akceptacji Komisji, wnioski zatwierdzane są przez Prezydium OZ, a w przypadku złotej, zostają przesyłane do akceptacji Krajowej Rady PZD.
Krajowa Rada przyznaje też równolegle, jako uzupełnienie do odznak, specjalne dyplomy – jak podczas Jubileuszu 35-lecia PZD w bieżącym roku w Zabrzu, podczas którego za osobiste zaangażowanie w rozwój ogrodów działkowych dla pokoleń oraz współudział w tworzeniu, umacnianiu oraz obronie Związku wyróżniono 48 osób.
Odznaczenie to niezwykłe doświadczenie…
Co czują odznaczeni działkowcy? Odznaką za zasługi dla PZD uhonorowano m.in. Edwarda Jędrasika – skromnego działkowca z 26. letnim stażem, licznymi osiągnieciami i funkcjami społecznego zaufania, m.in. skarbnika, a obecnie prezesa ROD „Przyroda” w Inowrocławiu. Ogród zasłużonego pana Edwarda istnieje od 1958 roku i udoskonalany był jego rękami. Pan Edward wymieniał ogrodzenie w swoim ROD oraz instalacje elektryczną w świetlicy. Doprowadził też do wymiany tablic informacyjnych na nowe oraz bramy i szyldu ROD. Zorganizował też wypożyczalnię sprzętu ogrodniczego, a dzięki pozyskanym środkom od prezydenta Inowrocławia wyposażył ją w narzędzia dla działkowców. W ROD „Przyroda” nie ma już chuliganów, którzy przekraczając granice ROD niszczą uprawy i ogrodzenie, bo Zarząd doprowadził do posadzenia wysokiego, liściastego bukszpanu, który dobrze chroni i zabezpiecza teren ogrodu.
Są też działkowcy, którzy swoje odznaczenia zdobywali sukcesywnie, zaczynając od odznaki Brązowej, przez Srebrną, aż po Złotą, a w uznaniu całokształtu pracy otrzymali w końcu tę „Za Zasługi dla PZD”. Do takich należy Józef Barcz z dawnego ROD im. Sempołowskiej, a od 2016 roku ROD „Za Parkiem” w Pile. Jako działkowiec działa na rzecz PZD od momentu powstania Związku. Współpracował z wieloma prezesami i jak mówi: Przez te lata do odznak nominowały mnie różne zarządy, często o różnych wizjach i poglądach. Gdy wykonywaliśmy wiele prac inwestycyjnych w ROD to nikt nie pytał za ile, ale mówił ile swojego czasu może przeznaczyć na pracę na rzecz części wspólnej ogrodu. Startowałem też w wielu konkursach, moja działka została zauważona - uzyskałem wiele dyplomów i wyróżnień. Obecnie odpowiadam za współpracę działkowców naszego ROD z samorządowcami i służbami mundurowymi. Organizuję systematyczne spotkania z radnymi, policjantami, strażą miejską, ze Starostą Pilskim, czy z Prezydentem Piły.
PZD docenia także działkowców, którzy mają swoje hobby i popularyzują idee ogrodnictwa działkowego działając w stowarzyszeniach artystycznych i łowieckich. Działkowcy tacy jak Państwo Lidia i Krzysztof Daniluk z ROD „Piotruś” w Styżyńcu koło Białej Podlaskiej, którzy zostali odznaczeni Srebrną Odznaką, łączą pasję artystyczną z działkową. Pan Krzysztof dzięki swojej żonie, pokochał działkę. Prowadzi ją wzorowo - ogrodził, posadził krzewy i drzewa wykorzystując każdą wolną chwilę na pracę i ulepszanie tego, co udało się stworzyć. Jego pasją jest łowiectwo – pan Krzysztof wykonuje płaskorzeźby dzikich zwierząt. Z kolei jego żona Pani Lidia Daniluk uwiecznia piękno przyrody działkowej i przenosi je na płótno, bo pani Lidia uwielbia haftować. – Na uroczystym spotkaniu w czasie gdy odbieraliśmy Srebrną Odznakę wpadliśmy na pomysł, by zorganizować wkrótce wystawę naszego dorobku artystycznego na terenie naszego ROD. Już wcześniej naszą sztukę chcieli zobaczyć działkowcy i samorządowcy, którzy dowiedzieli się o naszym artystycznym życiu – mówi.
Polski Związek Działkowców stara się dostrzec pracujących na rzecz ROD na każdym szczeblu. Jedną z takich zasłużonych jest Barbara Tupczyńska z ROD „Obrońców Westerplatte” w Świdniku, która jest społecznym gospodarzem części ROD- sektoru „Konwalia”. Pani Barbara otrzymała w tym roku Srebrną Odznakę PZD. Nie dziwi pozytywna opinia Komisji ds. Odznaczeń, bowiem, pani Barbara swoją pracą na rzecz ROD już w 2004 roku przyczyniła się do sukcesu całego ROD, który otrzymał tytuł „Najpiękniejszego ROD” w Polsce. Ogród w Świdniku jest imponujący, bo podzielony jest aż na 8 sektorów. – Przy okazji budowy Portu Lotniczego Świdnik musieliśmy zlikwidować część działek, co wymagało od nas wykazania się znakomitą organizacją. Przeprowadzaliśmy inwentaryzację zieleni by ją ochronić. Przeprowadzamy kolejne inwestycje – w chwili obecnej elektryfikację - mówi. Pani Barbara Tupczyńska na każdym kroku unika mówienia o sobie, a podkreśla współpracę grupową, choć w rzeczywistości to dzięki niej ROD rozwija się sprawnie i odnosi sukcesy.
Wzajemne korzyści dla przyszłości ruchu ogrodnictwa działkowego w Polsce!
Wspomnienia uhonorowanych działkowców jasno wskazują, że odznaczenia wpływają na nich bardzo pozytywnie. Działkowcy cieszą się, że zostają nagradzani i dzięki temu czują się potrzebni. Wzajemnie wymieniają się pomysłami na dalszą pracę społeczną, chwaląc się z otrzymanych odznaczeń. Dla starszych działkowców z długoletnim stażem wyróżnienia działkowe są okazją do wyjątkowo wzruszających chwil. Młodzi mówią, że odznaczenia stanowią dla nich motywację do dalszego działania na rzecz rozwoju swojego ogrodu.
Odznaczenia odgrywają nieocenioną rolę w integracji współczesnego pokolenia z osobami starszymi. Wspólne spotkania i wymiana doświadczeń sprawia, że wiedza ogrodnicza, wiedza o ekologicznych uprawach jest pogłębiana i doskonalona przez obie strony. Bez wątpienia odznaczenia wysokiej rangi w tak potężnej organizacji, jaką jest PZD, wpływają zarówno mobilizująco i zarazem motywująco do pracy na rzecz organizacji. Odznaczani działkowcy chętniej rozwijają swoje pasje, gdyż czują się współuczestnikami i współtwórcami sukcesów PZD.
Marcin Budzyński
Powrót