Odpowiedź na interpelację nr 1630 w sprawie osób eksmitowanych z ogrodów działkowych

Odpowiadający: podsekretarz stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Elżbieta Bojanowska

Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej monitoruje sytuację osób bezdomnych, szczególnie tych przebywających poza placówkami, w tzw. miejscach niemieszkalnych, do których należą m.in. pustostany, domki i altany działkowe. Dlatego też, mając na względzie ich bezpieczeństwo, szczególnie w okresie zimowym, co roku zwraca się z prośbą do wszystkich Wojewodów o zorganizowanie i koordynację działań mających na celu pomoc osobom bezdomnym, w tym w szczególności o zabezpieczenie noclegu i posiłku dla osób potrzebujących.

Ponadto, w dniu 2 stycznia 2016 r. na stronie internetowej Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej został zamieszczony Apel Pani Elżbiety Rafalskiej, Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, z prośbą o szczególną wrażliwość i troskę polskiego społeczeństwa na los osób potrzebujących pomocy w okresie silnych mrozów. Pani Minister zwróciła się do pracowników socjalnych i samorządów lokalnych, aby docierać z informacją i pomocą do wszystkich osób potrzebujących wsparcia.

W obszarze szczególnego zainteresowania i troski Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Sytuacja znajduje się sytuacja dzieci, które wraz ze swoimi rodzicami przebywają w tzw. miejscach niemieszkalnych. W związku z tym, w dniu 15 stycznia br. do Wojewodów został wystosowany apel z prośbą o koordynację działań na rzecz bezdomnych rodzin z dziećmi. W odpowiedzi, Wydziały Polityki Społecznej poinformowały o bieżącym monitorowaniu sytuacji osób i rodzin zagrożonych utratą mieszkania. Ponadto Wojewodowie zbierają informacje z gmin odnośnie przyjętych planów i harmonogramów zapewnienia tym rodzinom samodzielnych lokali mieszkalnych. Przypadki zagrożenia rodzin bezdomnością traktowane są priorytetowo, stąd polityka mieszkaniowa gmin prowadzona jest w sposób umożliwiający w pierwszej kolejności uzyskanie mieszkań socjalnych przez te rodziny. Natomiast w sytuacji braku wystarczającej liczby mieszkań socjalnych w mieszkaniowym zasobie gminy, rodziny znajdujące się w najtrudniejszej sytuacji kierowane są do odpowiedniego ośrodka wsparcia, ośrodka interwencji kryzysowej, ewentualnie do mieszkania chronionego.

W przypadku eksmisji rodzinom z dziećmi należy zapewnić mieszkanie socjalne. W ustawie z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, art. 14 ust. 1 stanowi bowiem, że w wyroku nakazującym opróżnienie lokalu sąd orzeka o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego bądź o braku takiego uprawnienia wobec osób, których nakaz dotyczy. Obowiązek zapewnienia lokalu socjalnego ciąży na gminie właściwej ze względu na miejsce położenia lokalu podlegającego opróżnieniu. Zgodnie z art. 14 ust. 4 ww. ustawy, sąd nie może orzec o braku uprawnienia do otrzymania lokalu socjalnego m.in. wobec małoletniego oraz sprawującego nad taką osobą opiekę i wspólnie z nią zamieszkałą, wobec osób obłożnie chorych, a także emerytów i rencistów spełniających kryteria do otrzymania świadczenia z pomocy społecznej.

Z informacji przekazywanych Wojewodom przez ośrodki pomocy społecznej wynika, że wśród powodów zamieszkiwania na działkach wskazywane są najczęściej: brak uprawnień do przydziału mieszkań z zasobów gminy, brak wystarczających środków na zakup lub wynajem mieszkania na otwartym rynku oraz niechęć dzielenia mieszkania z innymi członkami rodziny. Część rodzin w ogóle nie ubiega się o mieszkanie z zasobu gmin, gdyż w sposób świadomy sprzedała posiadane mieszkania, a za część uzyskanych w ten sposób środków finansowych zakupiła działkę ogrodniczą wraz z domkiem. Stał się on docelowym miejscem zamieszkania, za które rodziny te nie ponoszą stałych comiesięcznych opłat.

Osoby zamieszkujące na działkach są grupą niejednorodną, tak pod względem powodu wyboru takiego miejsca pobytu, jak i sytuacji materialnej. Pracownicy socjalni prowadzą stały monitoring warunków bytowych osób zamieszkujących ogródki działkowe. Działania te ulegają znacznemu zintensyfikowaniu w okresie jesienno-zimowym. Znaczący udział biorą w nich funkcjonariusze Straży Miejskiej (gminnej), pracownicy ogródków działkowych i przedstawiciele organizacji pozarządowych. Każdy sygnał o pogorszeniu się warunków życia, stanu zdrowia czy sytuacji materialnej jest niezwłocznie sprawdzany i podejmowane są wszystkie możliwe działania, aby pomóc tym osobom.

Rodziny znajdujące się w sytuacji materialnej uprawniającej do pomocy społecznej korzystają ze wsparcia materialnego w postaci zasiłków przyznanych z powodu bezrobocia czy długotrwałej choroby. Objęte są one także pomocą w postaci pracy socjalnej, posiłków dla dzieci oraz opału na zimę. Źródło utrzymania stanowią również świadczenia alimentacyjne, zasiłki dla bezrobotnych oraz wynagrodzenia za pracę.

Ustawa o rodzinnych ogrodach działkowych, na podstawie której swoje uchwały podejmuje Polski Związek Działkowców, znajduje się w gestii Ministra Infrastruktury, stąd Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej nie posiada kompetencji, aby stwierdzić, czy pozbawienie eksmitowanych prawa do użytkowania ich dotychczasowej działki jest zgodne z prawem i czy rozwiązanie umowy dzierżawy jest w takiej sytuacji koniecznie.

Jeśli w wyniku działań zarządów ogrodów działkowych okazałoby się, że osoby zamieszkujące na stałe na ich terenie zostałyby pozbawione dachu nad głową, wówczas to gmina, zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2015 r. poz. 163 ze zm.), ma obowiązek zapewnić im schronienie.

Interpelacja dostępna jest na stronie sejmowej:

http://www.sejm.gov.pl/sejm8.nsf/InterpelacjaTresc.xsp?key=737B0642