Warszawa, dnia 25 sierpnia 2015 roku
Pan
Eugeniusz Kondracki
Prezes
Polskiego Związku Działkowców
W nawiązaniu do przekazanego przez Ministra Infrastruktury i Rozwoju przy piśmie z dnia 30 lipca 2015 r. (data wpływu) Stanowiska XII Krajowego Zjazdu Delegatów Polskiego Związku Działkowców w sprawie znaczenia ustawy reprywatyzacyjnej dla przetrwania ROD i zachowania praw działkowców pragnę wyjaśnić, co następuje.
W odniesieniu do kwestii restytucji mienia należy zauważyć, że roszczenia reprywatyzacyjne dawnych właścicieli lub ich następców prawnych co do zasady nie mogą być zaspokajane poprzez zwrot nieruchomości w tych sytuacjach gdy decyzja nacjonalizacyjna wywołała nieodwracalne skutki prawne. W takim przypadku sąd powszechny zasądza odszkodowanie. Ocena ich wystąpienia leży jednak w wyłącznej kompetencji sądu. Dodatkowo należy zwrócić uwagę na fakt, że nawet w przypadku uchwalenia ustawy regulującej kwestię znacjonalizowanego mienia brak jest prawnych możliwości zamknięcia sądowej drogi dochodzenia roszczeń reprywatyzacyjnych, gdyż stanowiłoby to naruszenie konstytucyjnego prawa do sądu.
Z uwagi na fakt, że od momentu nacjonalizacji, nieruchomości podlegały różnym przemianom własnościowym wydaje się zatem, że ewentualne ustawowe rozwiązanie problemu reprywatyzacji powinno zostać oparte przede wszystkim na zaspokojeniu roszczeń byłych właścicieli w formie świadczenia pieniężnego, w wysokości odpowiadającej określonej przez ustawodawcę części obecnej wartości przejętego mienia. Z tego względu, obecnie brak jest możliwości przeprowadzenia reprywatyzacji wyłącznie w oparciu o restytucję naturalną.
Kwestia ewentualnego ustawowego uregulowania roszczeń reprywatyzacyjnych nie może odbyć się bez wcześniejszego określenia grupy osób, które pozbawione są możliwości realizacji odszkodowań na podstawie obecnie obowiązujących przepisów prawa, ponieważ ich mienie zostało przejęte zgodnie z aktami nacjonalizacyjnymi. Precyzyjnego zidentyfikowania wymaga także grono osób, które posiadają podstawy prawne do dochodzenia odszkodowania w trybie administracyjnym lub sądowym i oszacowania z tego tytułu skutków finansowych, które obciążałyby budżet państwa. W przypadku ewentualnego kompleksowego uregulowania tej kwestii należy mieć na uwadze, że z jednej strony istotne jest poszanowanie prawa własności niesłusznie odebranego byłym właścicielom, z drugiej jednak, z uwagi na wystąpienie nieodwracalnych skutków prawnych, nie będzie możliwa restytucja naturalna, a wysokość wypłacanych ewentualnie świadczeń musi być dostosowywana do aktualnych możliwości budżetu państwa.
Mając na uwadze powyższe, podejmowanie jakichkolwiek działań regulujących kwestię reprywatyzacji, w tym także dotyczących obecnych użytkowników nieruchomości odebranych byłym właścicielom, uzależnione jest w szczególności od przeprowadzenia szczegółowych analiz skali problemu oraz możliwości jego rozwiązania ze strony budżetu państwa. Wyniki powyższych analiz mogą być podstawą do opracowania szczegółowych stanowisk w ramach konsultacji społecznych ze wszystkimi środowiskami zainteresowanymi rozwiązaniem tego problemu.
Warto także zaznaczyć, że z uwagi na aktualny kalendarz prac sejmowych wydaje się, że ewentualne uchwalenie ustawy reprywatyzacyjnej będzie prawdopodobnie jednym z zadań Sejmu VIII kadencji.
Z poważaniem
Ministerstwo Skarbu Państwa
Podsekretarz Stanu
Cezary Grabarczyk
