KOMUNIKAT KRAJOWEJ RADY PZD
z dnia 5 lipca 2016 r.
w sprawie zadań dla struktur PZD związanych z funkcjonowaniem w ROD
ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach
W związku z docierającymi do KR PZD sygnałami o niekorzystnym funkcjonowaniu w ogrodach ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, w tym o horrendalnych opłatach za wywóz śmieci, Krajowa Rada PZD postanowiła zbadać wymiar tego problemu, ustalić jego przyczyny i skutki oraz ustalić, jak reagują na ten problem zarządy ROD i działkowcy.
Na podstawie danych otrzymanych od OZ PZD ustalano, że ustawą o utrzymaniu czystości i porządku w gminach zostało objętych 2836 ROD o pow. 24435,8925 ha i liczbie działek rodzinnych - 539681. Stanowi to 60,40% ROD ogółem, 59,62% powierzchni ogółem oraz 59,51% liczby działek ogółem. Została ona wprowadzona na terenie 25 Okręgowych Zarządów PZD (poza OZ PZD w Gorzowie Wlkp.).
W ramach tego:
- 806 ROD o powierzchni 6260,3882 ha i liczbie działek rodzinnych - 136 491 zostało objętych ryczałtową opłatą za wywóz śmieci, o której mowa w art. 6j ust. 3b ustawy.
- 2030 ROD o powierzchni 18175,5043 ha i liczbie działek rodzinnych - 403190 zostało objętych ogólnymi zasadami, o których mowa w art. 6j ust. 3b ustawy.
Pozostałe ogrody (1859 ROD o pow. 16552,7704 ha i liczbie działek - 367206) rozliczają wywóz śmieci na podstawie indywidualnych umów z prywatnymi firmami albo zapewniają wywóz śmieci we własnym zakresie.
Rodzinne ogrody działkowe są różnie traktowane przez gminy/miasta w zakresie zasad wywozu śmieci. Objęcie lub brak objęcia ROD zasadami wynikającymi z ustawy tzw. śmieciowej często nie ma uzasadnienia prawnego, lecz zależy od polityki danej gminy/miasta oraz współpracy z działkowcami oraz strukturami PZD.
Gminy/miasta również różnie interpretują zapisy samej ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach w stosunku do ROD. Przyczyną tego stanu rzeczy jest brak jasnych i precyzyjnych przepisów ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach odnoszących się do rodzinnych ogrodów działkowych. Większość gmin/miast uważa, że opłata ryczałtowa za wywóz śmieci „dla nieruchomości niezamieszkałych wykorzystywanych na cele rekreacyjno wypoczynkowe” odnosi się do ROD (a w ramach ogrodu do poszczególnej działki rodzinnej). Inne gminy/miasta uważają, że nie ma zastosowania do ROD, tylko do takich nieruchomości, które mają typowo charakter rekreacyjny i gdzie występują np. domki letniskowe. Jeszcze inna część gmin/miast twierdzi, że opłata ryczałtowa odnosi się do całej nieruchomości zajmowanej przez ROD, a nie do poszczególnej działki rodzinnej.
Stawki opłat za wywóz śmieci wprowadzane przez gminy/miasta na podstawie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach są dużo wyższe niż stawki opłat wynikające z umów zawieranych z indywidualnymi firmami. W szczególności dotyczy to stawek opłaty ryczałtowej, które są przyjmowane bez ustalania okresu przebywania działkowców na terenie ogrodu oraz ilości odpadów faktycznie wytworzonych.
Stawki opłaty ryczałtowej za gospodarowanie odpadami komunalnymi na nieruchomościach wykorzystywanych na cele rekreacyjno wypoczynkowe, do których zaliczane są ogrody są bardzo zróżnicowane. Najwyższe stawki opłaty występują na terenie OZ PZD w Poznaniu, w Bydgoszczy i Mazowieckim, a najniższe na terenie OZ PZD Sudeckim, w Gdańsku i Elblągu. Są one również bardzo skrajne. Za śmieci zmieszane, najniższa stawka roczna wynosi 2 zł (od działki) w Mońkach, a najwyższa 307 zł (od działki) w Goniądzu (OZ PZD Podlaski). Natomiast za śmieci segregowane najniższa stawka roczna wynosi 1 zł (od działki) w Mońkach, a najwyższa 172,64 zł (od działki) w Zgierzu (OZ PZD Łódzki). Średnia ryczałtowa opłata za wywóz śmieci z terenów ROD (roczna, od działki) wynosi 63 zł za śmieci zmieszane i 39 zł za śmieci posegregowane.
Funkcjonowanie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach stwarza wiele problemów w rodzinnych ogrodach działkowych. Bardzo krzywdzące są zwłaszcza wygórowane i niesprawiedliwe opłaty za śmieci. Poza tym, ogrody muszą zmagać się z podrzucaniem śmieci przez okolicznych mieszkańców, którzy w ten sposób chcą obniżyć swoje opłaty za śmieci. Pozostawia również wiele do życzenia jakość usług świadczonych przez firmy, którym gminy zleciły wywóz śmieci z terenów ROD m.in. nieterminowy odbiór śmieci z ogrodów.
W większości przypadków zasady wywozu śmieci wynikające z ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach są negatywnie oceniane w ROD. Przede wszystkim zarządy ROD i działkowcy krytykują zawyżone opłaty za wywóz śmieci z terenów ROD. Jako niesprawiedliwe uważają również to, że opłata za wywóz śmieci od każdego działkowca jest jednakowa, chociaż działkowcy produkują śmieci w różniej ilości. Innym problemem jest konieczność „wytwarzania” śmieci również na terenie tych ROD, które wcześniej nie miały podpisanych umów na wywóz śmieci bo większość odpadów zielonych trafiała do kompostownika, a reszta do kontenerów zamawianych okresowo. Działkowcom nie podoba się również to, że muszą płacić za śmieci „podwójnie” tj. za śmieci domowe i za śmieci ogrodowe. Wiele problemów stwarza również nadmierna biurokracja związana z wypełnianiem i składaniem deklaracji w zakresie opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Pozytywnie oceniają zasady wywozu śmieci wynikające z ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach tylko te ogrody działkowe, w których opłaty za śmieci pozostały na tym samym poziomie albo wzrosły nieznacznie.
OZ PZD i zarządy ROD podejmują różnorodne działania w zakresie rozwiązywania problemów związanych z wywozem śmieci z terenów ROD. Przede wszystkim prowadzone są z władzami miast/gmin lub ich związkami powołanymi do gospodarowania odpadami komunalnymi osobiste spotkania, rozmowy oraz korespondencja w sprawie zmiany przepisów prawa miejscowego dotyczących wywozu śmieci. OZ PZD i zarządy ROD uczestniczą również w sesjach rady miasta/gminy (lub posiedzeniach komisji), kiedy uchwalane/zmieniane są przepisy dotyczące śmieci. Na bieżąco monitorują również zmiany w przepisach miejscowych dotyczących gospodarowania odpadami komunalnymi. Prowadzone są również rozmowy z parlamentarzystami w tej sprawie. Przykładowo, OZ PZD w Poznaniu nawiązał kontakt z posłem Krzysztofem Paszykiem (PSL), który wniósł w sprawie śmieci interpelację poselską do Ministra Środowiska. W dniu 28.04.16 r. wpłynęła odpowiedź, w której p. Sławomir Mazurek - Podsekretarz Stanu MŚ poinformował, że „wprowadzenie opłaty ryczałtowej było zawnioskowane przez gminy, które zgłaszały problemy z naliczaniem i egzekwowaniem opłat z tego typu nieruchomości”. Jednocześnie Podsekretarz zaznaczył, że „ryczał powinien być określony w sposób racjonalny, z uwzględnieniem średniej ilości odpadów komunalnych (…). Aktualnie w Ministerstwie Środowiska prowadzona jest analiza skutków przepisów ustawy w zakresie w/w zagadnienia”.
Część z działań podejmowanych przez OZ PZD i zarządy ROD przyniosła rezultaty w postaci utrzymania opłat na dotychczasowym poziomie (tam gdzie są one zadawalające) np. w Słupsku, Legnicy, Gryfowie Śląskim, Chełmie, Kędzierzynie - Koźlu, obniżenia opłaty ryczałtowej np. w Bydgoszczy, Chorzowie albo całkowitego zwolnienia np. w Płocku, Lubaniu, Chocianowie, Ścinawie, Zawidowie, Wleniu, Chojnowie, Prochowicach, Grębocicach, Gromadce, Koźlicach, Legnickim Polu, Lubomierzu, Łagoszowie Małym, Miłkowicach, Mirsku, Pieńsku, Radwanicach, Wilkowie.
W dniu 29 czerwca 2016 r. Krajowa Rada PZD na swoim posiedzeniu dokonała negatywnej oceny funkcjonowania w ROD ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.
Krajowa Rada PZD uznała m.in., że przyjmowane stawkiopłaty ryczałtowej za wywóz śmieci z terenów ROD nie mają nic wspólnego z ilością śmieci faktycznie wytwarzanych na terenie ogrodów. Są one ustalane bez analizy, oceny i konsultacji z rodzinnymi ogrodami działkowymi. Są one narzucane „odgórnie”, w zależności od żądań finansowych firmy, której gmina/miasto zleca wywóz śmieci z terenów ROD. Gminy/miasta nie biorą pod uwagę, że w ogrodach działkowcy nie wytwarzają tak dużo śmieci. Bowiem zdecydowana większość odpadów zielonych trafia do kompostownika, w który zgodnie z Regulaminem ROD wyposażone są działki rodzinne.
W związku z powyższym KR PZD przyjęła uchwałę nr 4/VIII/2016 z dnia 29 czerwca 2016 r. w sprawie zadań dla struktur PZD związanych z funkcjonowaniem w ROD ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Zostały w niej wyznaczone zadania dla OZ PZD i zarządów ROD oraz dla Prezydium KR PZD, które ma wystąpić do Ministra Środowiska i Ministra Infrastruktury i Budownictwa z wnioskiem o dostosowanie zapisów ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach do potrzeb rodzinnych ogrodów działkowych (uwzględniając specyfikę ogrodów), w tym doprowadzenie, aby stawki opłaty za wywóz śmieci były adekwatne do ilości śmieci faktycznie wytwarzanych na terenach ogrodów.
W załączeniu:
KRAJOWA RADA PZD
Warszawa, dnia 5 lipca 2016 r.
